اختلال شخصیت نمایشی و سبب شناسی آن

شخصیت نمایشی یا هیستریونیک در وضعیت ناپایدار روحی هستند، چرا که خودباوری در آنها متاثر از توجه دیگران می‌باشد. خودنمایی، جلب توجه دیگران و رفتارهای اغواگرانه از ویژگی‌های افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی است. مبتلایان به اختلال شخصیت نمایشی اگر نتواند نظر دیگران را به خود جلب کنند، سرخورده و افسرده می شود تا جایی ممکن است به کارهای نامتعارفی مثل خودکشی دست بزنند.

شخصیت نمایشی یا هیستریونیک

افراد دارای شخصیتی نمایشی، رفتار توجه طلبانه بسیار زیادی از خود نشان می‌دهند. آن‌ها در افکار و احساسات خود اغلب مبالغه می‌کنند و هر چیز ساده‌ای را مهم‌تر از آنچه در واقع هست، جلوه می‌دهند. اگر کانون توجه واقع نشوند یا تحسین و تأیید نشوند، تندخو می‌شوند، می‌زنند زیر گریه، و دیگران را ملامت می‌کنند و به آن‌ها افتراهای ناروا می‌زنند.

رفتار اغواگرانه در این گونه بیماران، از هر جنسی که باشند، شایع است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی تحریک پذیر و هیجانی‌اند و رفتاری پررنگ و لعاب، نمایشی و برونگرایانه دارند. اما علی‌رغم رفتار متظاهرانه و پر زرق و برقی که دارند، اغلب نمی‌توانند دلبستگی عمیقی را به مدت طولانی حفظ کنند.

این بیماران، خود را همتای برترین ستاره‌های سینما می‌دانند و همواره ستاره متظاهر مجلس بوده، و با دلربایی، جذابیت‌های ظاهری، و اغواگری و عشوه‌گری می‌کوشند در کانون توجه باشند. آنان هیجان‌ها و روابطی پرشور، ولی در عین حال سطحی و پیوسته در حال تغییر دارند.

آنان مثلاً با فخر فروشی دربارهٔ داشتن سهام سازمان‌های بزرگ یا مهارت‌های ورزشی یا هنری، می‌کوشند توجه دیگران را به خود جلب کنند. علایق و نگرش‌های آنان به سهولت تحت تأثیر دیگران یا نقشی که هم‌اکنون ایفا می‌کنند، قرار می‌گیرد. آنان به سرعت، روابط صمیمانه پرشوری را برقرار می‌کنند، ولی به سرعت خسته شده و احساس می‌کنند که قدرشناسی کافی از آنان به عمل نیامده است.

ویژگی‌های اختلال شخصیت نمایشی

احساساتی بودن و توجه طلبی مفرط به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های مختلف تظاهر یابد، که علامت اش وجود لااقل پنج تا از موارد زیر است:

– در موقعیت‌هایی که مرکز توجه نیست، ناراحت باشد و در رنج و مشقت به سر برد.

– مشخصه تعاملش با دیگران، رفتار نامتناسب به صورت اغواگری جنسی یا تحریک‌کنندگی جنسی باشد.

– ابراز احساساتش به سرعت تغییر کند و سطحی باشد.

– همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده کند.

– سبک تکلمش به نحوه افراطی مبتنی بر حدس و گمان و فاقد جزئیات باشد.

– خود نما و نمایشی باشد و در ابراز احساسات مبالغه کند.

– القا پذیر باشد، یعنی به راحتی تحت تأثیر افراد یا موقعیت‌ها قرار گیرد.

– روابط را خودمانی تر از آنچه واقعاً هستند، بپندارد.

شخصیت نمایشی در روابط عاطفی و جنسی

پرداختن به تخیلات جنسی در مورد افرادی که با آن‌ها رابطه دارند، در مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی شایع است، منتها این تخیلات را همیشه بر زبان نمی‌آورند و به عوض این که از نظر جنسی پرخاشگر باشند، عشوه‌گر و اهل لاس زدن هستند. این بیماران ممکن است به کژکاری روانی-جنسی مبتلا باشند: زنهای نمایشی ممکن است آنورگاسمی داشته باشند و مردهای نمایشی هم ممکن است دچار ناتوانی جنسی باشند.

برای آنکه مطمئن شوند نزد جنس مخالف جاذبه دارند، ممکن است تکانه‌های جنسی خود را به عمل درآورند. نیاز آن‌ها به مطمئن ساختن خود تمامی ندارد، با این حال، روابط آن‌ها اغلب سطحی است و ممکن است افرادی مغرور، غرق در خود و دمدمی مزاج باشند. نیازهای بسیار شدید آن‌ها به وابستگی باعث می‌شود که زود به هر کس اعتماد کنند و خیلی راحت بشود فریبشان داد.

دفاع‌های عمده بیماران دچار اختلال شخصیت نمایشی، واپس‌زنی و تجزیه است. در نتیجه دفاع اول از فهم احساسات واقعی خود عاجزاند و در نتیجه دفاع دوم نمی‌توانند انگیزه‌های خود را توضیح دهند. این افراد اگر تحت فشار وانی قرار گیرند، حس واقعیت سنجی‌شان به راحتی مختل می‌شود.

سبب شناسی اختلال شخصیت نمایشی

معمولا افراد نمایشی در خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند که شیوه‌های تربیتی متضادی در آن وجود داشته است، آنان اغلب در کودکی مورد بی‌اعتنایی پدر و مادر قرار می‌گرفتند و به احتمال زیاد بخصوص از طرف مادر مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار داشته‌اند،

بنابراین تنها در صورتی که رفتاری نمایشی از خود نشان می‌دادند مورد توجه قرار می‌گرفتند، پس یاد گرفتند چگونه از طریق رفتارهای نمایشی توجه و محبت دیگران را به خود جلب کنند. برخی از افراد نمایشی هم در دوران کودکی یاد گرفتند از رفتارهای نمایشی پدر و مادرشان که بشدت به دنبال جلب توجه بوده‌اند، الگوبرداری کنند.

نحوه‌ی برخورد با شخصیت نمایشی

– تلاش نکنید جهان‌بینی او را عوض کنید.

– تصور نکنید رفتارهای وی مربوط به سوء نیت وی است.

– بپذیرید تغییر در این شخصیت‌ها بتدریج اتفاق می‌افتد.

– وی را موعظه نکنید.

– درک کنید چه ترس‌‌ ها و چه عقایدی ‌مبنای رفتارهای مشکل‌زای اوست.

– یک تغییر نسبی و غیرکامل را از طرف او بپذیرید.

– اجازه ندهید شخصیت‌های نمایشی شما را به بازی بگیرد.

– به او نشان دهید مرزبندی شما در کجا قرار دارد.